Vrijheid verplicht
Door de klemtoon in de titel van dit stukje te verleggen, verandert de betekenis. Met de nadruk op ‘vrijheid’, leg je het accent op de consequenties van de vrijheid. Vrijheid, geeft verplichtingen, stelt eisen. In de tijdgeest lijkt de klemtoon veelal op ‘verplicht’ te liggen. ‘Je moet vrij zijn’.
Vrijheid verplicht
Er zijn weliswaar wat tegengeluiden. Zo stelde Swaab in “Wij zijn ons brein”, dat je het met de vrijheid wel kunt vergeten. We hebben zelf niets in te brengen. Daarnaast blijven de neoliberale toonzetters hameren op de verplichting vrij te zijn en het heft zelf in handen te nemen. ‘Als je iets wilt moet je aan de slag en bij voldoende inzet, zal het gewenste resultaat je deel zijn.’
Mogelijkheden
Hoe ver gaat ons vermogen om dat te realiseren, wat we ons wensen? Is de mislukking werkelijk een keuze? Zeker, de mislukking wordt door menig mislukkeling rap verpakt in excuses. Die excuses hebben regelmatig een diagnostische basis. “Ik kon er niets aan doen, want ik heb ADHD, ADD, dyslexie, Asperger; ben HSP, of gepest op school….. Vast staat dat velen specifiek beperkende kenmerken hebben. Door je identiteit op te hangen aan een diagnostisch label, geef je de potentiële vrijheid toch echt uit handen.
Maar kunnen ze anders, deze misdeelden? Natuurlijk zegt de neoliberaal. Schier onmogelijk stelt de de neurowetenschapper à la Swaab. Ik ben geneigd de waarheid ergens in het midden te veronderstellen. Niet zomaar een slap sociaal wenselijke opstelling. Neen, ik word gesterkt door voorbeelden.
Autistische volhouders
Zo is er een fietsenfabriekje in Drenthe, waar de spakenrijgers een vorm van autisme hebben. Evenals de programma schrijvers bij een software ontwikkelaar. Deze spakenrijers en programma schrijvers bezitten het vermogen om extreem lang gefocust te blijven op één taak. Een taak die voor anderen al snel te saai wordt. Zo niet deze ‘misdeelden’. Zij zijn in staat de taak met niet aflatende toewijding te blijven verrichten. Het is blijkbaar wel mogelijk om binnen de juiste omstandigheden, met ogenschijnlijk beperkend persoonlijkheidskenmerken, succesvol te zijn.
Niet beperkt, maar gewoon gemiddeld
Hoe waar is dit voor degene die geen bijzondere beperking hebben? De doorsnee Nederlander die gewoon niet tot alles in staat is en het zal moeten doen met middelmatige kwaliteiten. Zoek de omstandigheden die passen bij je kwaliteiten en je bent veel beter in staat je leven zelf vorm te geven. En zeker is. De beleving zelf grip te hebben op je leven, versterkt het zelfvertrouwen en wakkert het geluksgevoel aan. Misschien geeft het wel een gevoel van vrijheid.
Aan de neoliberale denkers
Misschien de WSW toch maar niet uitkleden, zodat werkelijk misdeelden een productieve bijdrage kunnen blijven leveren en zo ook vrijheid zullen ervaren.
Ik ben benieuwd naar jouw mening.
